Na łożu śmierci często spadkodawcy spisują swoją ostatnią wolę pisemnie celem majątkowego zabezpieczenia najbliższych im osób. Wielokrotnie Sady Rejonowe zmuszone są stwierdzać nabycie spadku wbrew faktycznej woli zmarłego. Powyższe wynika ze związania Sądu przepisami Kodeksu cywilnego, który nie może stwierdzić dziedziczenia na podstawie nieważnego testamentu.

Testament holograficzny co do zasady dla swojej ważności wymaga samodzielnego spisania go własnoręcznie w całości. Za skuteczne rozporządzenie na wypadek śmierci nie może zostać uznane takie, który zostanie jedynie podyktowane przez spadkodawcę, bądź spisane na komputerze i opatrzone jego podpisem. Powyższe stanowi argument, dla stwierdzenia dziedziczenia z pominięciem treści testamentu, z uwagi na brak posiadania przez niego cechy „napisania go w całości pismem ręcznym” vide art. 949 §1 k.c.

Sąd uznając testament za ważny musi również podsiadać w dyspozycji testament opatrzony własnoręcznym podpisem zmarłego. Samo orzecznictwo sądów i doktryna wypracowało wiele koncepcji interpretacji wymogów samego podpisu. Np. za podpis nie może być uznany tzw. „podpis nieczytelny” (por. Komentarz do art. 949 §1 k.c. red. Osajda, Legalis).
Zgodnie z brzmieniem Kodeksu cywilnego sam testament wymaga opatrzenia go datą, natomiast zgodnie z 949 §2 k.c. brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy co do sposobu sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.

Brak powyższych elementów co do zasady umożliwia uznanie testamentu za nieważny co powoduje dziedziczenie po spadkodawcy zgodnie z zasadami ustawowymi. Podkreślenia wymaga, że istnieje wiele sytuacji, które nie są wprost uregulowane w Kodeksie cywilnym i dotyczą interpretacji oraz uznawania ważności testamentu np. skreśleń i poprawek na testamencie, podpisania się samym nazwiskiem, bądź stopniem pokrewieństwa np. umieszczenie jedynie zapisu„wujek”, nadania testamentowi formy listu i.t.p. Omówienie wszystkich możliwych sytuacji wymagałoby sporządzenia cyklu wpisów, dlatego też uznanie sporządzonego już testamentu za ważny wymaga indywidualnej oceny każdego przypadku.

adw. Radosław Kostrubiec Zamość 2017